مهستی گنجوی

مهستی گنجوی شاعر قرن ٬۱۲ متولد گنجه همزمان با سلطنت سلجوقیان و در دوران سلطان سنجر میزیسته سراینده رباعی است همدوره  خیام نیشابوری و نظامی میباشد.

درمیان انبوه شاعران مرد تنها اسم رابعه به گوشم خورده بود٬ اولین بار اسم  مهستی گنجوی را در آذربایجان شنیدم شاید به این دلیل که گفته می شود شعر های او بیشتر راجع به عشق و در نکوهش نگرش افراطی و ارتجاعی به دین بوده.دوبیتی های او به فارسی گفته شده اما در اینجا فقط میتوان ترجمه آذری آن را پیدا کرد .

اطلاعات زیادی از زندگی او در دست نیست . مجسمه ای به یاد او در سال ۱۹۸۰در گنجه در  چشم اندازی بسیار چشمنواز بر پا شده.

ما را به دم تیر نگه نتوان داشت
درحجره ی دلگیرنگه نتوان داشت
آنراکه سرزلف چو زنجیــــربود
درخانه به زنجیر نگه نتوان داشـت

 به آذری نام این شاعر Məhsəti Gəncəvi

است که به معنای ماه + سَتی که مخفف سیدتی یا بانوی من میباشد بکار می رود از خدا که پنهون نیست از شما چه پنهون ما فکر میکردیم مثل اسامی دیگه که اینجا نابودش می کنند مهَستی رو هم به اشتباه مهسَتی می خونند !

در اینجا تقریبا شرح کاملی در مورد رابعه و مهستی داده شده.

پروفسورادوارد براون، درباره اش می نویسد: راجع به مهستی معلومات اندک داریم؛ حتا تلفظ ووجه اشتقاق درست نامش نامحقق است.

علی اکبرمشیر سلیمی در کتاب زنان سخنور، با تکیه بریکی از منابع قدیمی، درباره ی دوران کودکی مهستی می نویسد: پدر از چهارسالگی اورا به استادان گرانمایه درمکتب خانه سپرده و از آنجایی که هوش واستعداد بی اندازه یی داشته در دهسالگی با آموخته های سرشاری از دانش و ادب زن دانشمندی ازچنان آموزشگاهی بیرون می آید. پدرش دراین هنگام مهستی را برانگیخته وموسیقی دانانی براو می گمارد و مهستی دراین فن چنان پیشرفت کرد که درنوزده سالگی استادی بی مانند وسرآمد همگان شد. چنگ وعود وتاررا استادانه می نواخت..

 رشید یاسمی درمقاله ای کوتاه که درباره ی این شاعرنوشته است: "اگر شعرای مقلد وسفینه نگاران بی تتبع اوزبکی نمی کردند٬ ازحمله ی اوزبکان این خسارت به مهستی وبه ادبیات ایران وارد نمی آمد".

ازمنزل کفرتا به دین یک نفس است       وزعالم شک تا به یقین یک نفس است

این یک نفس عزیزرا خوش می دار        کزحاصل عمر ما همین یک نفس است